'भास म्वासा जाति म्वाइ' भर्सेस 'जाति म्वासा भास म्वाइ'

'भास म्वासा जाति म्वाइ' भर्सेस 'जाति म्वासा भास म्वाइ'

Dr. Roshan Shrestha, USA

स्वीदँ न्ह्य: जि मचाबलय त्वा: त्वालय पुच: निस्वनेगु लहर व:गु इलय जिपिं नं ४म्ह ५म्ह जाना छगू छेलिया क्वथासं 'न्हू पुच:' नाँ छुना जिमिगु पुच: निस्वना । सु पँ चिनेत दयेका: त:गु ख्यूँगु क्वथा सफा याना तार साला बिजुली मत तया जिपिं मुनाबलय जिमिगु उत्साह इपांथिपां मदु । नेपाल सम्बतया र्यालिइ ब्वति कायेगु, 'भिन्तुनाया स: ज्वना न्हू पुच: वइच्वना' धका नारा थ्वयेकेगु जिमिगु त:धंगु रहर । न्हलुवा: मखुसां तबि नेपालभास व नेवा:सभ्यतायात नुगलय ज्वना न्हचिलेगु अभियानय अनं निसें थौं तक जि निरन्तर हे तिनि । अबलय् मचापिनिगु 'न्हू पुच:' स्वना बा:छि निवा: दया वयेवं खँ पिहाँ वल, नां 'न्हू पुच:' मतयेमागु, लिपा पुलां जुया वनेवं 'पुलां पुच:' धायेगुला? छुं ई लिपा व हे 'न्हू पुच:' नां हिला 'ग्वहालि पुच:' जूवन ।
८दँ-१०दँ तस्कं सक्रिय जुया अनं लिपा तीजक दुसुना वन । जिगु उर्बर टिनेजरया अधिकांश ई पाना छ्वयागु ग्वहालि पुचलं जिमित 'भास म्वासा जाति म्वाइ' धैगु शिक्षा कायेगु ह्व:ता: चूलाकुगु ख:। हनेबहम्ह सिद्दिदास महाजुया थ्व धापू सरल खँग्वलं गहन अर्थ थुइकाबिइत तस्कं हे प्रभावशाली जूगु जिं वा: चायेका । ग्वहालि पुच: नापनापं जि न्ह्यज्या: खल:नाप नं ता:ई तक दुथ्याना । न्ह्यज्या: खल:या साँस्कृतिक ज्याझ्व: छगू इलय स्वनिगलय् हे बय् बय् जुइगु । न्ह्यज्या: खल: पाखेँ नियमति प्रस्तूति जुइगु ख्वपया बिराट नेपाल भाषा सम्मेलनया मू धापू नं 'भास म्वासा जाति म्वाइ' हे ख:। अन हे नेमकिसं (थौं कन्हय पार्टी)नाप सत्तिक सक्रिय नेवा:मि पिन्सं नेपालभास त:मुँज्या नं याइगु । त:मुँज्याया धापू धा:सा नारायणमान बिजुक्छेँया बिचालं ह्व:गु 'जाति म्वासा भास म्वाइ' धैगु ख: । थ्व परस्पर बिरोधि धापूया ल्यू ल्यू जुइपिनि दथ्वी नं शत्रु थें सम्वन्ध स्यं ।

जि 'भास म्वासा जाति म्वाइ' धका विश्वास याइम्ह जूगुलिं सुं पासापिन्सं 'जाति म्वासा भास म्वाइ' धाल कि तर्कवितर्क व विबाद जुया हे च्वनिइगु । अज्यागु विवाद घण्टौ घण्टा जूगु लुमन्ति नं दु । बिबाद जुजुं ल्हा व म्हुतु वायेत न्ह्यचिलीपिं नं दु । थौं नीन्यादँ स्वीदँ लिपा वया सु पायछि जुल ले धका स्वयेगु ख:सा न्हापा सिबे यक्व हे आधार, तथ्य व बिश्लेषणया ग्वहालि कया मुल्यांकन याये खनीगु अवस्था दु । थ्व मुद्दायात छगू कथंया स्वच्छ स्वस्थ वैचारीक बहसकथं हे न्हाका: वने फुगु छ्याता कथं नं काये ज्यू ।

'भास'खँग्व:या गुलि स्पष्ट अर्थ दु 'जाति' खँग्व:या मदु । 'जाति' धायेबलय छु ख:? जनसंख्या ख:ला? संस्कार,चालचलन ख:ला? सभ्यता ख:ला? जीवनदर्शन ख:ला? सभ्यता ख:ला? बिनां(थर),थायबाय,लजगा:,धर्म,तजिलजि,विश्वास - छु ख: छु मखु? छु जुल कि 'जाति'इ दुने दुथ्याइ, छु जुल कि 'जाति' पाखें पिथ्याइ? थथे स्पष्ट देफिनिशन 'जाति' खँग्वलं बिइमफु धैगु जित: ता:। स्पष्ट देफिनिशन धाये थाकुसां नं थन न्ह्यब्वयागु निगुलिं धापुतिइ दुगु 'जाति' खँग्व:या छगू हे अर्थ ख: । जाति खँग्व:या व अर्थ धैगु नेवा:पह व नेवा:जीवनदर्शन दइच्वंगु, 'झी नेवा:' धैगु भावना म्वानाच्वंगु जीवन्त समाजया अस्तित्त्व ख: धका जिं थुइका च्वना ।

च्वय् न्हथनाकथं 'जाति'या अर्थ थुइका स्वयेगु ख:सा 'भास म्वासा जाति म्वाइ' धायेबलय नेपालभास म्वाना च्वन धा:सा नेवा:पह व नेवा:जीवनदर्शन दइच्वंगु 'झी नेवा:' धैगु भावना म्वानाच्वंगु जीवन्त समाजया अस्तित्व म्वाना च्वनी धका थुइके फइ । जिं स्वयेबलय थ्व खँ पायछि हे ख:। थौं कन्हय नेपालभास न्हना वनाच्वंगु दु । अथे जुया नेवा:भावना नं म्हो जुजुं वनाच्वंगु दु । नेवा:भासं चलेजुइगु रेडियो, पत्रपत्रिका, फिल्म, ब्यवसाय आदिया बजा: कमजोर जुजुं वनाच्वंगु दु । नेवा: नं नेवा:यात ग्वहालि यायेमा: धैगु भावना मदया वनाच्वंगु दु । लोकया बिचा:यात दक्कलय न्ह्य:ने तइपिं नेवा:त थ:गु परिवारया दुने तक्यना वनाच्वंगु दु । लोकया खँ ला छखे हे तये, गुथियात तकं वास्ता मयायेगु कथं नेवा: समाज हिला वनाच्वंगु दु । नेपालभास मस:पि, मछ्यलिपिं व मयेयकिइपिं मनूतयसं नेवा:समाजया विधिविधान, नियम व संस्कार तोरे याना य:य:थे याना जुइगु ग्यानापुगु बानी अप्वया: वंगु दु । थ्व दक्व संकेतं छु क्यनाच्वंगु दु धा:सा नेपालभासयात वेवास्ता याना वं लिसे नेवा:त पाखें हे 'जाति'या भावना मक्के जुया वन, खिये जुया वन, तुते जुया वन ।

आ: 'जाति म्वासा भास म्वाइ' धैगु गुलि पायछि ले धका छक्व: स्वये । पुलांगु पुस्ताया नेवा:पिनि दथुइ 'जाति' आ:तक नं म्वानाच्वंगु दु, इमिगु दथुइ 'भास' नं म्वनाच्वंगु दनि । तर न्हू पुस्ताया नेवा:पिनि दथुइ भास सिना वनाच्वंगु स्पष्ट खने दत । छगू हे समाजय् ब्वलंपिं न्हू पुस्ता 'जाति'इ दुमथ्या गथे धायेगु? न्हू पुस्तायापिंला जात्रा पात्राय् झन हे सक्रिय । मिसा मिजं दक्व जाना धिमे थाना नेवा:पह: या तिसा वस: पुना पिहां वइबलय अहो गुलि जक बाँला!!! थ्व स्वयेबलय न्हू पुस्ताया दथ्वी नं 'जाति' म्वानाच्वंगु हे दु धका सिइ दु । अथे ख:सा भास जक गथे सिना वंगु? जाति म्वात धा:सा भास यात घ्वासा बिइत तिब: जक जुइफु, तर जातियात म्वाकेवं भास म्वाना च्वनी धैगु ग्यारेण्टी मदइगु जुया च्वन । जित: नुगलय थ्यूगु ला छु धा:सा जात्राय गब्लें नं स्वये मनंगु बोल पिकना धिमे थायेस:म्ह नेवा:मयजुयात 'छिं धिमे था:गु तस्कं बाँला, गन सयेका: दिया? छित: व छिम्ह गुरुयात दुनुगलं निसें लसहना च्वना' धका: धा:वंबलय लिसलय् वयक: मयजु पाखें 'धन्यबाद दाइ, मलाइ नेवारी बोल्न आउँदैन, इहिहि' हँ । जिल ला? 'जाति म्वाना भास म्वातला?'